فهرست رویدادهای مهم در زندگانی حضرت فاطمه (س)

1- سهیم بودن حضرت فاطمه(علیها السّلام) در تحمّل رنج و آزار مسلمانان و تبعید و محاصره ی خاندان پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در «شعب ابوطالب» به مدت سه سال، توسط قریش؛

زندگی حضرت فاطمه سلام الله علیها، از آغاز کودکی آمیخته به سختی ها و رنجها و مشکلات فراوان بود. هنوز بیش از دو سال از زندگی حضرت زهرا سلام الله علیها نگذشته بود که قریش در صدد کشتن جدی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برآمدند و محاصره اقتصادی، اجتماعی، سیاسی او را در برنامه های خود قرار دادند.

شعب ابی‌طالب، نام درّه‌ای میان دو کوه ابوقبیس و خندمه در نزدیکی شهر مکه است.
این منطقه ملک عبدالمطلب بوده است. خانه متعلق به خدیجه که پیامبر اکرم با او در آن زندگی می‌کرده و همه فرزندانشان در آنجا به دنیا آمد، در این محله واقع بوده است. این دره که در قسمت شرق کعبه، و پس از مَسعیٰ قرار گرفته، به دلیل نزدیکی به کعبه بهترین نقطه مکه بوده است. به علت تولد پیامبر اکرم در این منطقه آن را “شعب مولد” نیز نامیده‌اند. فاطمه زهرا سلام الله علیها نیز در این شعب به دنیا آمده‌ است. امروزه تنها بخشی از محلۀ شعب ابی‌طالب به نام سوق اللیل باقی مانده و سایر قسمت‌های آن در توسعه‌های مختلف در داخل مسجد الحرام قرار گرفته است.

پیامبر اسلام و پیروانش از اول محرم سال هفتم پیش از هجرت، به مدت سه‌سال در آن دره و در محاصره اقتصادی مخالفان خود قرار گرفتند و شرایط بسیار سختی را پشت سر گذاشتند.

فاطمه (س) دو ساله بود که در نتیجه فشارهای دشمنان اسلام و محاصره اقتصادی مسلمانان، به همراه پدر و مادر خویش راهی شِعب ابوطالب شد و دوشادوش سایر مسلمانان سه سال تمام، سخت ترین شرایط گرسنگی و تشنگی را متحمل شد.

آری در سال هفتم بعثت، مخالفان حضرت محمد (ص) پیمانی را به تصویب رساندند که: احدی حق ندارد با بنی هاشم ارتباط داشته باشد، با آنان خرید و فروش کند، دختری بدهد و دختری بگیرد، در تمام حوادث آینده باید همه از مخالفان محمد (ص) طرفداری کنند.

به دنبال این پیمان ننگین، حضرت ابوطالب مجبور شد که پیامبر (ص) و یارانش را در درّه ای در میان کوههای مکه اسکان دهد که بعدها به «شِعْبِ ابوطالب» معروف شد.

فاطمه زهرا (س) دوران کودکی خود را از دوسالگی تا پنج سالگی در همانجا گذراند. او در شعب ابوطالب شاهد بود که مسلمانان چگونه با فقر و تنگدستی دست و پنجه نرم می کنند و پدر و مادرش برای رسیدن به اهداف بلند خویش با هر گونه سختی و گرفتاری مقابله می کنند. فاطمه درس صبر، استقامت، اراده آهنین، ایثار و جانفشانی در راه خدا را در همان روزها آموخت. او در میان کودکانی بود که کفّار قریش از غذا دادن به آنها دریغ می کردند و شاهد ضجّه و ناله آن بچه های بی پناه بود.

پس از آن که مسلمانان از محاصره اقتصادی رهایی یافتند، یک روز پیامبر (ص) سر به سجده گذارده بود؛ اما در همین حال، افرادی از قریش به وی نزدیک شده و زهدان شتر بر سر و روی مبارک حضرتش انداختند. فاطمه که نظاره گر این صحنه دردناک بود، پیش آمده و سر و صورت پدر گرامی اش را پاک نمود؛ اما اندوهی فراوان قلب فاطمه (س) را فراگرفت.
 

2- درگذشت مادرش، حضرت خدیجه ی کبرا (علیهاالسّلام) در سال دهم بعثت، سه سال پیش از هجرت پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، پس از رهایی از محاصره ی شعب ابوطالب؛

 

3- هجرت از «مکّه ی معظّمه» به «مدینه ی مشرّفه»، در ربیع الاوّل سال سیزدهم بعثت، به همراه خاندان پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و سایر مسلمانان؛

همراهی فاطمه زهرا سلام الله علیها،  با پدر در عبور از یکی از سخت ترین مراحل تکامل تاریخ اسلام، یعنی  هجرت پیامبر اکرم از زادگاه خود شهر مکه و رفتن به شهر مدینه بود ، عبوری که همراه خطرات جانی و نا امنی حاصل از فعالیت های دشمنان قسم خورده اسلام در شهر مکه بود ، شرائط به نحوی بود که پیامبر اکرم مجبور به هجرت شدند و در این مسیر تنها فرد خانواده او حضرت زهرا سلام الله علیها،  نیز به مصائب و سختی هائی توانستند خود را به شهر مدینه برسانند. فاطمه زهرا سلام الله علیها، تنها عضو خانواده پیامبر، چند روز پس از هجرت پیامبر به مدینه، مقارن با سال ۶۲۲ میلادی، به‌همراه فاطمه بنت اسد، فاطمه بنت زُبَیر بن عبدُالمُطَّلِب و احتمالاً سوده و ام‌کلثوم بنت محمد در کاروانی به‌سرپرستی علی بن ابی‌طالب از مکه به مدینه هجرت کرد و در قُبا به پدرش پیوست.
 

4- تسکین آلام و رنج های پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در مسافرت ها و غزوات آن حضرت؛

در آن روزهای سخت و ناگوار که پیامبرخدا (ص) شدیداً تحت فشار بود و دشمنان رسالت از هرسو آن گرامی را مورد آزار و اذیت خویش قرار داده بودند، وجود فاطمه و حرکات و سکنات وی در کاهش آلام و رنج ها و نگرانی های پیامبر نقش مهمی داشت. چرا که این دختر در حقیقت جلوه ای از جمال الهی و خلاصه ای از وجود حضرت خاتم الانبیاء (ص) بود.

فاطمه (س) از همان روزهای نخستین شاهد سختی ها، و مشکلات طاقت فرسای زندگی بود. عداوت و کینه ورزی های صاحبان زر و زور هر روز نسبت به پیامبر (ص) بیشتر می شد، ثروت مادرش خدیجه در راه نشر و گسترش معارف اسلامی کم کم به پایان می رسید، و فقر مالی سایه شوم خود را بر منزل خدیجه گسترش می داد. خانواده رسول خدا (ص) در محاصره سخت روحی و جسمی قرار داشت. آزار مسلمانان، طرح نقشه های شوم، تهمت های گوناگون از قبیل دروغگو، کاهن، ساحر و مجنون به پدر، از جمله رنجهایی بود که قلب فاطمه (س) را می آزرد.
 

5- خواستگاری علیّ بن ابی طالب (علیه السّلام) از حضرت زهرا (علیها السّلام) و موافقت پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و حضرت زهرا (علیها السّلام) با آن؛

رسول خدا در منزل ام سلمه بود. امیرالمؤمنین آمد و در زد و رسول خدا فرمود ای ام سلمه بلند شو و در را باز کن، کوبنده در کسی است که او را خدا و رسولش دوست دارند و او خدا و رسولش را دوست دارد. ام سلمه گفت: ای رسول خدا او را که هنوز ندیده ای! رسول خدا فرمود ساکت باش ای ام سلمه او برادر و پسر عم من علی (علیه السلام) است، او نه سست رأی است و نه سبک مغز او محبوب ترین خلق است در نزد من.

ام سلمه میگوید: فورا بلند شدم و در را باز کردم، دیدم علی بن ابیطالب است ولی به خدا قسم علی صبر کرد تا من در محل مستور و پوشیده ای رفتم بعد داخل شد.

امیرالمومنین به محض داخل شدن سلام کرد و رسول خدا پاسخ او را داده فرمود بنشین. امیرالمومنین نشست اما جلالت و عظمت رسول خدا مانع است که حرفی بزند، سر خود را پائین انداخته گویی برای حاجتی آمده است اما از اظهار آن حیا میکند.

رسول خدا فرمود گویا برای حاجتی آمده ای هر چه می خواهی بگو امیرالمومنین عرضه داشت پدر و مادرم فدایت باد از کوچکی در دامان پر مهر شما بزرگ شده ام شما مرا غذا دادید و مرا ادب نمودید و از پدر و مادرم بر من مهربانتر بودید و بالاتر از همه خدای تعالی مرا بدست مبارک شما هدایت فرمود و از حیرت و شک بیرون آورد و شما ای رسول خدا بخدا قسم ذخیره من هستید در دنیا و آخرت. . .

ای رسول خدا من دوست دارم خانه ای داشته باشم و زوجه ای انتخاب کنم تا موجب آرامش من باشد و اینک من آمده ام تا از دختر گرامی ات فاطمه خواستگاری کنم.

ام سلمه میگوید من بصورت رسول خدا نگاه کردم دیدم از شدت خرسندی و شادمانی میدرخشد، فرمود علی جان قبل از تو افراد زیادی از فاطمه خواستگاری کرده اند ولی من در صورت فاطمه گرفتگی و کراهت میدیدم کمی صبر کن تا برگردم رسول خدا بلند شدند و رفتند نزد فاطمه (علیهاالسلام) و فرمودند فاطمه جان من از خدای تعالی خواسته ام که بهترین خلقش با تو ازدواج کند و اینک علی بن ابیطالب که تو سابقه فضل و اسلامش را میدانی آمده و صحبتی کرده است.

فاطمه (علیهاالسلام) که یک دنیا حیا و عفت بود سکوت کرد رسول خدا فرمود الله اکبر سکوت او دلیل بر رضایت اوست در این هنگام جبرئیل نازل شد و عرضه داشت ای محمد فاطمه را به ازدواج علی بن ابیطالب درآور که خداوند به این ازدواج راضی و خشنود است (رسول خدا برگشت و خبر رضایت را به امیرالمومنین داد).

6- برگزاریِ مراسم عقد ازدواج حضرت زهرا (علیهاالسّلام) با امام علی (علیه السّلام) در سال دوم هجری قمری؛

7- تولّد امام حسن مجتبی (علیه السّلام)، نخستین فرزند خانواده، در نیمه ی رمضان سال سوم (یا دوم) هجری قمری؛

8- تولّد امام حسین (علیه السّلام) در شعبان سال چهارم(یا سوم) هجری قمری، حضرت زینب کبرا (علیهاالسّلام)، در سال پنجم و امّ کلثوم (علیهاالسّلام)، در هفتم هجری قمری؛

9- وقوع «جنگ احد» و کشته شدن برخی از یاران نزدیک پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) از جمله حضرت حمزه (علیه السّلام)، عموی آن حضرت، در شوّال سال سوم هجری قمری و اندوه و گریه ی حضرت زهرا (علیهاالسّلام) در شهادت حضرت حمزه (علیه السّلام)؛

10- وقوع «نبرد خیبر» میان مسلمانان و یهودیان و پیروزی پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در این جنگ و اعطای «باغ فدک» (از اراضی خیبر) به دخترش، حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام)، در سال هفتم هجری قمری؛

11- وقوع مباهله میان پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) و مسیحیان نجران و حضور حضرت علی (علیه السّلام)، فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) و حسنین (علیهم السلام) به همراه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در این مباهله؛

12- رحلت جانسوز پدرش، حضرت محمّد (صلی الله علیه و آله و سلم)، در بیست و هشت صفر سال یازدهم هجری قمری و اندوه شدید و سوگواری حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) در این مصیبت؛

13- انتخاب ابی بکر بن ابی قحافه به خلافت، توسط گروهی از مهاجران و انصار «مدینه» پس از رحلت پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) در سال یازدهم هجری قمری؛

14- اعتراض امام علی (علیه السّلام) و طرفداران اهل بیت (علیهم السّلام) به انتخاب ابی بکر و تحصّن گروهی از صحابه ی پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) در خانه ی حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام)؛

15- حمله ی مأموران خلیفه ی اوّل به دستور عمر بن خطّاب به خانه ی حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) جهت شکستن تحصّن طرفداران اهل بیت (علیهم السّلام) و اخراج اجباری امام علی (علیه السّلام) و بیعت ایشان با ابوبکر؛

16- امتناع حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) از اخراج اجباری همسرش، حضرت علی (علیه السّلام) و بستن درِ خانه بر روی مأموران حکومتی؛

17- شکستن حرمت خاندان پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) از سوی مأموران خلیفه، در سوزاندن درِ خانه ی حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) و تخریب درِ نیم سوز بر روی ایشان و شکستن پهلوی آن حضرت، در هنگام ورود اجباری به خانه و بردن حضرت علی (علیه السّلام) به «مسجدالنّبی (صلی الله علیه و آله و سلم)»؛

18- سقط جنین حضرت فاطمه (علیهاالسّلام) در پی تهاجم وحشیانه ی مأموران خلیفه و فشار حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) بین دیوار و درِ نیم سوز خانه ی آن حضرت؛

19- غصب «باغ فدک» حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) توسط حکومت وقت و اسائه ی ادب عمر بن خطّاب به آن حضرت در پاره کردن سند ملکیّت فدک؛

20- رفتن حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) به «مسجد النّبی (صلی الله علیه و آله و سلم)» و سخنرانی مستدل و اعتراض آمیز آن حضرت به رفتارهای ناروای خلیفه و اطرافیان وی؛

21- آغاز بیماری دراز مدّت حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) و عزلت گزینی و دوری جستن آن حضرت از مردم؛

22- عدم اجازه ی حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) به ابوبکر بن أبی قحافه و عمربن خطّاب برای ملاقات با آن حضرت؛

23- ملاقات ابوبکر و عمر با حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) با وساطت امام علی (علیه السّلام) و اظهار صریح حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) از عدم رضایت از آن دو؛

24- وصیّت حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) به همسرش، امام علی (علیه السّلام) در واپسین روزهای زندگی خویش؛

25- شهادت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام)، دختر جوان پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)، تنها پس از گذشت نود و پنج روز از رحلت آن حضرت، در سوم جمادی الثّانی سال یازدهم هجری قمری؛

26- غسل و کفن نمودن بدن مطهّر فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام) به دست امام علی (علیه السّلام) با کمک اسماء بنت عمیس و تشییع جنازه ی وی توسط چند نفر از خواصّ شیعه و دفن شبانه ی آن حضرت به دور از چشم دیگران با سفارش خود حضرت فاطمه ی زهرا (علیهاالسّلام).

منبع مقاله: واحد پژوهش مؤسسه فرهنگی موعود عصر(عج)، (1391)، بدانید من فاطمه هستم، تهران: موعود عصر، چاپ اول؛ سایت مسیر؛ پایگاه اطلاع رسانی حوزه